Polskie ciepłownictwo – wyzwania i droga do zrównoważenia sektora

Jakie wyzwania ma polskie ciepłownictwo? Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Polski wymaga odejścia od importowanych paliw kopalnych, z których największą ilość zużywa ciepłownictwo. Jakie technologie mogłyby zastąpić węgiel i gaz, przyczyniając się do ograniczenia importu tych surowców? Forum Energii w swoim raporcie dotyczącym ciepłownictwa identyfikuje konieczne działania w celu przeprowadzenia kompleksowej transformacji tego sektora i szacuje koszty tego procesu. Te nakłady finansowe są znaczne, jednak niezbędne, a sektor wymaga natychmiastowej interwencji jako obszar krytyczny dla państwa. Obszar ciepłownictwa i indywidualnego ogrzewania w Polsce stanowi istotne zagadnienie, dotykające wszystkich obywateli, choć nie zawsze jest to świadome. Skróć ze SI

Największy pożeracz paliw kopalnych

Ciepłownictwo w Polsce nadal mocno opiera się na węglu. Forum Energii oblicza, że sektor ten absorbuje 40% zużywanego w kraju węgla kamiennego energetycznego (23 mln ton) i 35% gazu ziemnego (6 mld m3). Wydatki na zakup węgla i gazu z importu do celów ogrzewania oraz związane z tym koszty emisji wynoszą ponad 40 mld złotych rocznie.

W swoim raporcie „Przyszłość bez gazu i węgla. Strategia dla sektora ciepła,” Forum Energii podkreśla konieczność skoncentrowania się na bilansie paliwowym polskiej gospodarki do roku 2050. Raport proponuje kierunki kompleksowej transformacji w sektorze ciepłownictwa. Przedstawiony plan zakłada wprowadzenie do użytku czystych technologii w systemowym ciepłownictwie oraz ogrzewnictwie indywidualnym, co diametralnie zmniejszy import węgla i gazu.

Klucz do optymalnej efektywności energetycznej w budynkach

Forum Energii (FE) zaznacza, że rola sektora nie ogranicza się jedynie do zapewnienia komfortu cieplnego odbiorcom, ale obejmuje także budowanie synergii i bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Organizacja podkreśla konieczność poniesienia największych kosztów inwestycyjnych jeszcze w tej dekadzie, a kluczowym elementem skutecznego radzenia sobie z wyzwaniami jest redukcja zapotrzebowania na ciepło. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest radykalna poprawa efektywności energetycznej budynków.

To, że poprawa efektywności energetycznej budynków stanowi kluczowy element transformacji, potwierdzają również działania podejmowane na szczeblu unijnym. W bieżącym roku przyjęta została dyrektywa zakładająca, że kraje Unii Europejskiej priorytetowo traktować będą kwestię efektywności energetycznej budynków. Sprawa ta stała się także istotnym punktem polityki niemieckiej w bieżącym roku. Uchwalona na początku października ustawa o efektywności energetycznej budynków w Niemczech wzbudziła znaczne kontrowersje.

Forum Energii wskazuje, że działania i inwestycje w polskim sektorze ciepłownictwa powinny opierać się na kilku kluczowych filarach. Są to:

• Wytyczanie priorytetów dla przemian.
• Doskonalenie efektywności energetycznej budynków.
• Abdykacja od węgla i gazu ziemnego na rzecz rozległych inwestycji w lokalne źródła OZE i ciepło odpadowe, a także zwiększanie roli biometanu w ciepłownictwie systemowym.
• Rozwinięcie niskotemperaturowych systemów ciepłowniczych.
• Promocja oszczędności energii cieplnej, zarówno wśród odbiorców, jak i producentów.

Według wyliczeń Forum Energii, skierowanie działań w tym kierunku przyniosłoby wymierne efekty już w 2030 roku. Zużycie węgla spadłoby o 71%, zużycie gazu o 21%, a emisje CO2 obniżyłyby się o 58%. Dodatkowo, udział OZE w produkcji ciepła wzrósłby do 51%.

Ciepłownictwo – jakie będą koszty zmian?

Program inwestycyjny przedstawiony w raporcie Forum Energii (FE) zakłada wartość około 1 biliona złotych do roku 2050, a w perspektywie 2030 roku – 390 miliardów złotych. Organizacja zaznacza, że przy tak monumentalnych kosztach kluczową rolę w długoterminowym finansowaniu inwestycji musi odegrać państwo. Środki na ten cel mogą pochodzić z różnych źródeł, takich jak wpływy z handlu emisjami, fundusze unijne czy finansowanie ze strony banków i innych instytucji.

FE uznaje także za niezbędny element skutecznej transformacji uruchomienie specjalnych programów dotacyjnych, udzielanie niskooprocentowanych pożyczek oraz świadczenie wsparcia osłonowego dla najuboższych w związku z tymczasowym (do 2030 roku) wzrostem łącznych kosztów zaopatrzenia w ciepło. Te koszty wynikają z konieczności jednoczesnego finansowania nowych inwestycji i obsługi kosztów modernizowanego systemu.

Forum Energii wskazuje również na potrzebę inwestycji w magazyny ciepła, zwiększenie elastyczności Krajowego Systemu Elektroenergetycznego oraz ustanowienie odpowiednich sygnałów cenowych dla odbiorców, które będą motywować do oszczędzania energii.