Każdego roku w Polsce ok. 40 tys. osób umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza, a winą za to obarcza się głównie cichego zabójcę, czyli smog. Nasz kraj niestety zajmuje jedno z czołowych miejsc najbardziej zanieczyszczonych krajów w Europie, a największe ilości smogu powstają w takich miastach jak Kraków, Katowice oraz Wrocław. Oddychając na co dzień złej jakości powietrzem, fundujemy sobie bardzo poważne problemy zdrowotne, jednak zmiana dotychczasowego źródła ogrzewania to dosyć spory wydatek, na który niestety nie każde domostwo może sobie pozwolić. Wprawdzie możemy liczyć na niewielkie dofinansowania z wojewódzkich funduszy ochrony środowiska, jednak w większości przypadków jest to tylko kropla w morzu potrzeb a skomplikowane procedury i wymagania skutecznie zniechęcają do podjęcia jakichkolwiek kroków. Czym jednak jest wspomniany smog, w jaki sposób powstaje i jaki jest jego wpływ na nasze zdrowie? Jeśli chcesz się o tym przekonać, koniecznie przeczytaj poniższy artykuł.
Czym jest smog?
Smog to zawierająca zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego mgła, w skład której wchodzą gazy oraz pyły pochodzące głównie ze spalania węgla i śmieci w piecach, a także ze spalin samochodowych. Obecnie możemy wyróżnić aż dwa rodzaje smogu, a mianowicie smog londyński nazywany również klasycznym oraz smog typu Los Angeles, czyli smog fotochemiczny. Czym jednak różnią się one między sobą? Klasyczny smog pojawia się wtedy, gdy zaczynamy ogrzewać nasze domy węglem, a także innymi paliwami stałymi a okres ten rozpoczyna się najczęściej w listopadzie i trwa do lutego a czasem nawet i dłużej. Z kolei ze smogiem fotochemicznym mamy do czynienia w okresie letnim, gdy temperatura powietrza przekracza 25 stopni Celsjusza. Jest on widoczny wówczas przy dużym ruchu ulicznym, gdy spaliny zaczynają wchodzić w reakcję ze światłem słonecznym.
Klasyczny smog: jak powstaje?
O ile oczywiście smog fotochemiczny może powodować podrażnienie powiek, a także trudności w oddychaniu, o tyle nie jest on aż tak niebezpieczny dla naszego zdrowia, jak smog klasyczny, który przy bezwietrznej pogodzie może utrzymywać się przez dosyć długi czas. Głównym źródłem przyczyniającym się do powstawania smogu są oczywiście stojące w naszych piwnicach kotły oraz piece, w których spalamy nie tylko węgiel i drzewo, ale również gazety, plastiki, a także pozostałe śmieci (tak naprawdę powinniśmy je segregować, a nie spalać). Niestety wielu z nas używa podczas spalania dosyć niskiej jakości paliw, których atrakcyjnie niska cena zachęca do zakupu, przez co cieszą się one bardzo dużym powodzeniem. Musimy jednak mieć świadomość tego, iż zawierają one bardzo duże ilości popiołu oraz metali ciężkich, które przedostając się do atmosfery, wpływają bardzo negatywnie na stan naszego zdrowia. Oprócz niskiej jakości paliw w naszych piecach lądują również wszelkiego rodzaju odpady, które odznaczają się znacznie większą szkodliwością, a wśród niebezpiecznych substancji wchodzących w ich skład możemy wyróżnić m. in. furany, dioksyny oraz benzopiren. Oczywiście spalanie w piecach odpadów jest surowo zabronione i wiąże się z bardzo wysokimi karami, jednak w dalszym ciągu w niektórych domostwach praktykuje się takie działania bez względu na jakiekolwiek konsekwencje.
Z czego składa się smog?
Smog to mieszanina przeróżnych substancji, które zanieczyszczają nasze powietrze, jednak wśród tych, do których przywiązuje się szczególną uwagę możemy zaliczyć pyły a w szczególności PM10 oraz PM2, 5. Co jednak kryje się pod tymi dziwnie brzmiącymi nazwami?PM10 to pył, który dosyć łatwo dostaje się do naszych górnych dróg oddechowych oraz płuc i stanowi on mieszaninę takich toksycznych substancji jak furany, benzopireny oraz dioksyny. Z kolei PM2, 5 to zawieszony pył, który spośród wszystkich zanieczyszczeń atmosferycznych stanowi największe zagrożenie dla naszego zdrowia. Niestety z uwagi na fakt, iż PM2, 5 zawiera znacznie mniejsze cząsteczki niż PM10 to dosyć łatwo przenika on do naszych pęcherzyków płucnych, dostając się następnie bez problemu do krwi. Wspomniany powyżej benzopiren kumuluje się niestety w naszym organizmie, wykazując właściwości rakotwórcze, a powstaje on poprzez niecałkowite spalanie sztucznych tworzyw, śmieci oraz paliw samochodowych. Jeśli chodzi natomiast o pozostałe toksyczne substancje znajdujące się w smogu, to warto również zwrócić uwagę na tlenek węgla, siarki i azotu, ozon, a także metale ciężkie. Tlenek węgla powstaje w trakcie spalania paliw kopalnych i charakteryzuje się tym, iż w odróżnieniu od tlenu znacznie łatwiej wiąże się z hemoglobiną, wypierając tym samym z krwiobiegu tlen. Tlenek siarki również powstaje w wyniku spalania paliw kopalnych, powodując kwaśne deszcze, które przyczyniają się do niszczenia otaczającej nas roślinności. Tlenek azotu unoszący się w powietrzu to z kolei wina spalin wydobywających się z samochodów, natomiast metale ciężkie takie jak ołów, kadm oraz rtęć dostają się do atmosfery zarówno ze spalin, jak i z kominów, doprowadzając tym samym do przewlekłych zatruć.
Poziom jakości powietrza
Jeśli zimą decydujemy się na wyjście z domu, w trosce o nasze zdrowie powinniśmy sprawdzić, jaki jest aktualny poziom jakości powietrza i jaki wpływ wywiera on na nasz organizm. Obecnie możemy wyróżnić aż 6 poziomów jakości powietrza, a mianowicie bardzo dobry, dobry, umiarkowany, dostateczny, zły oraz bardzo zły. Dwa pierwsze poziomy nie stanowią żadnego zagrożenia dla naszego zdrowia, dlatego też bez obaw możemy wybrać się na spacer, czy też oddać się dowolnej aktywności fizycznej na wolnym powietrzu. Przy poziomie umiarkowanym jakość powietrza jest w zasadzie akceptowalna, jednak w przypadku małych dzieci, a także starszych i schorowanych osób należy liczyć się z niewielkimi problemami zdrowotnymi. Poziom dostateczny dla wymienionej powyżej grupy osób może wiązać się z negatywnymi skutkami zdrowotnymi, natomiast jeśli chodzi o pozostałe osoby, to w trosce o swoje zdrowie nie powinny one zbyt długo uprawiać na dworze wzmożonego wysiłku fizycznego. Jeśli chodzi natomiast o dwa ostatnie poziomy jakości powietrza, to są one na tyle złe, że powinniśmy do absolutnego minimum ograniczyć czas spędzony na dworze, ponieważ wdychanie mocno zanieczyszczonego powietrza rodzi bardzo poważne skutki dla naszego układu oddechowego oraz sercowo-naczyniowego.
Jak smog wpływa na nasze zdrowie?
Smog wywołuje wiele negatywnych skutków dla naszego zdrowia, a w przypadku osób całkowicie zdrowych nawet dosyć krótki kontakt z toksynami unoszącymi się w powietrzu może doprowadzić do podrażnienia powiek i krtani, uczucia zmęczenia, a także różnego rodzaju stanów zapalnych. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku osób zmagających się z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc oraz astmą, gdyż po kontakcie ze smogiem dochodzi najczęściej do zaostrzenia się nieprzyjemnych dolegliwości, co może nawet zagrażać ich życiu. Powinniśmy również mieć świadomość tego, iż długotrwały kontakt (nawet kilkuletni) ze smogiem może w niedalekiej przyszłości doprowadzić do rozwoju takich niebezpiecznych nowotworów jak rak płuc, krtani, gardła, przełyku oraz jamy ustnej. Jak zostało wspomniane powyżej pyły PM2, 5 mogą poprzez nasze pęcherzyki płucne przedostawać się wprost do krwi, przyczyniając się tym samym do wystąpienia zaburzeń rytmu serca, a także do rozwoju nadciśnienia oraz choroby niedokrwiennej serca. Z tego też względu opuszczania domu podczas silnego zanieczyszczenia powietrza powinny unikać w szczególności osoby starsze zmagające się z przewlekłymi chorobami, kobiety będące w okresie ciąży, a także małe dzieci. Dlaczego jednak to właśnie kobiety będące w ciąży powinny w szczególności uważać na smog? Z tego względu, ponieważ zanieczyszczone smogiem powietrze zaczyna oddziaływać niekorzystnie już na sam płód, przyczyniając się tym samym do pojawienia się bardzo poważnych wad wrodzonych. Dziecko po urodzeniu może mieć znacznie gorsze parametry, co może również dotyczyć jego umiejętności motorycznych, językowych oraz poznawczych.
W jaki sposób możemy ochronić się przed smogiem?
W pierwszej kolejności powinniśmy przestawić się na komunikację miejską, ograniczając tym samym ilość paliw przenikających wprost do powietrza z naszych pojazdów. Obecnie niemal w każdym domostwie znajdują się średnio po ok. 2 samochody, a biorąc pod uwagę ilość wszystkich domostw w całym naszym kraju, to daje to całkiem niemałą liczbę. W drugiej kolejności powinniśmy zmienić całkowicie nasz system ogrzewania na ogrzewanie proekologiczne, decydując się tym samym na zakup pieców, które spełniają wszystkie niezbędne wymagania (możemy ubiegać się o dotację celową w wydziale ochrony środowiska miasta, w którym mieszkamy, a także w wojewódzkim funduszu ochrony środowiska). Aby uchronić się przed negatywnymi skutkami działania smogu, opuszczając dom w czasie bezwietrznej pogody, powinniśmy zakładać na twarz specjalne maseczki antysmogowe, które mogą filtrować zarówno pyły, jak i niebezpieczne substancje gazowe. Najlepiej byłoby jednak w ogóle nie opuszczać domu w szczególności wtedy, gdy jakość powietrza na zewnątrz jest zła lub bardzo zła.
