Krajowy Plan Energii i Klimatu – w Ministerstwie ds. Klimatu trwają spory dotyczące tego projektu. Tymczasem Unia Europejska wskazuje w najnowszym sprawozdaniu europejskiego semestru, że Polska robi postępy, lecz zbyt wolno, aby zrealizować cele dotyczące redukcji emisji CO2.
Europejski semestr a transformacja energetyczna Polski
Europejski semestr to coroczna procedura koordynacji kluczowych polityk w UE, takich jak gospodarcza, fiskalna, społeczna oraz transformacja energetyczna i zrównoważony rozwój. Wprowadzony w 2011 roku po kryzysie finansowym z 2008 roku, służy analizie i podsumowaniu programów polityki spójności oraz planów odbudowy. Komisja Europejska na podstawie tych analiz formułuje zalecenia dotyczące głównych wyzwań. Polski Krajowy Plan Odbudowy, dopiero co odblokowany przez KE, wciąż jest przedmiotem ocen i dyskusji.
Bruksela oczekuje ambitniejszego KPEiK od Polski
W Brukseli oczekuje się, że Polska przedstawi bardziej ambitny Krajowy Plan Energii i Klimatu (KPEiK), zwłaszcza w kontekście transformacji energetycznej. KE zauważyła, że mimo postępów w zielonej transformacji, konieczne są dalsze działania w określeniu polityk niezbędnych do osiągnięcia celów redukcji emisji CO2 na 2030 rok. We wstępnej aktualizacji KPEiK Polska nie precyzowała jeszcze swoich potrzeb i źródeł finansowania inwestycji. KE podkreśliła również potrzebę spójnego przedstawienia źródeł finansowania oraz harmonogramu wydatkowania środków, co jest kluczowe dla sukcesu realizacji celów na 2030 rok. Jednocześnie oceniono, że obecne polityki nie wystarczą do osiągnięcia założonego poziomu redukcji emisji CO2 do 2030 roku, co wymagać będzie wprowadzenia dodatkowych środków i polityk w finalnej wersji aktualizacji KPEiK planowanej na 30 czerwca 2024 roku.
Priorytet – emisje z transportu drogowego i budynków
W 2022 roku emisje z transportu drogowego były prawie dwukrotnie wyższe niż w 2005 roku, ich udział w emisjach objętych wspólnym wysiłkiem wzrósł z mniej niż 20% do ponad 34%. Emisje z budynków zmniejszyły się o 15,2%, co jest znacznie poniżej unijnej średniej wynoszącej 27,6%. KE podkreśliła konieczność opracowania skutecznych polityk ograniczających emisje gazów cieplarnianych w tych sektorach, aby Polska mogła zrealizować cele na rok 2030. Z uwagi na planowany na 2027 rok system handlu uprawnieniami do emisji dla sektorów transportu drogowego i budownictwa, istotne są działania skierowane do wrażliwych konsumentów. Komisja zaznaczyła, że polskie miasta są jednymi z najbardziej zanieczyszczonych w Europie, co wynika z używania złej jakości węgla w przestarzałych kotłach i intensywnego ruchu drogowego.
KE analizuje transformację energetyczną Polski
W dalszej części dokumentu KE szczegółowo omawia wydarzenia i perspektywy związane z energetyką oraz transformacją energetyczną, opierając się głównie na danych z 2022 roku. Duży nacisk położono na opis działań mających na celu ochronę gospodarstw przed wzrostem cen energii, gazu i ogrzewania po agresji Rosji na Ukrainę. Wzrost rachunków za energię elektryczną dla gospodarstw domowych w drugiej połowie 2022 roku był ograniczony do mniej niż 2% rok do roku, w przeciwieństwie do średniej w UE, która wyniosła prawie 20%. Większość bezpośredniego wsparcia skierowano na pomoc gospodarstwom domowym, podczas gdy koszty energii dla odbiorców przemysłowych znacząco wzrosły w minionych dwóch latach, co wpłynęło na globalną konkurencyjność polskich firm o dużym zapotrzebowaniu na energię.
Komisja Europejska analizuje przyszłość elektrowni jądrowej w Żarnowcu
Po lekturze części sprawozdania dotyczącej energetyki konwencjonalnej, nasuwa się myśl, że Komisja Europejska może być już nieco zagubiona w kwestii lokalizacji i terminu budowy polskiej elektrowni jądrowej. Dokument rozważa budowę elektrowni o mocy 3 GW w Żarnowcu, miejscu nieukończonej inwestycji z czasów PRL, jednak w rzeczywistości planowana jest budowa o docelowej mocy 3,7 GW w sąsiedniej gminie Choczewo, w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino, z planowanym uruchomieniem pierwszego bloku w 2035 roku.
Bezpieczeństwo gazowe w Polsce pod lupą KE
Komisja chwali wysoki poziom bezpieczeństwa gazowego w Polsce, dzięki strategicznym inwestycjom w infrastrukturę przesyłową oraz terminal LNG w Świnoujściu. Jednocześnie zauważa, że całkowita pojemność magazynów gazu w Polsce (3,8 mld m sześc.) jest stosunkowo niewielka w porównaniu z rocznym zużyciem (blisko 20 mld m sześc. w 2022 roku). KE podkreśla również rosnącą rolę gazu w miksie energetycznym Polski oraz plany zastąpienia starej elektrowni węglowej Dolna Odra nowymi blokami gazowymi o łącznej mocy 1,4 GW już w 2024 roku.
Rozwój OZE w Polsce
Komisja Europejska przygląda się także rozwojowi odnawialnych źródeł energii w Polsce, zauważając wolniejszy wzrost fotowoltaiki i utrudnienia związane z wydawaniem pozwoleń na elektrownie wiatrowe. Podkreśla konieczność modernizacji i rozbudowy sieci elektroenergetycznych jako kluczowy czynnik dla dalszego rozwoju OZE w Polsce, mimo wprowadzenia nowych przepisów ułatwiających przyłączenia nowych mocy odnawialnych.
Wyzwania efektywności energetycznej w Polsce – analiza KE
Polska nadal boryka się z wyzwaniami w realizacji celów UE na rok 2030 dotyczących efektywności energetycznej. Czy Krajowy Plan Energii i Klimatu pomoże rozwiązać te problemy? W 2022 roku, zużycie energii pierwotnej wzrosło o 6,1% w porównaniu do 2012 roku, ale zmniejszyło się o 5,3% w porównaniu do 2021 roku. Zużycie energii finalnej również spadło o 3,7% w porównaniu do roku poprzedniego, jednak było o 12,3% wyższe niż w 2012 roku – podała Komisja Europejska. KE zauważyła, że największą redukcję zużycia energii osiągnął przemysł (-7,1%), podczas gdy sektor transportu zwiększył końcowe zużycie energii o 2,7%, co stanowiło najgorszy wynik w tym kontekście.
Krajowy Plan Energii i Klimatu – jakie plany ma polski rząd?
Odpowiedzią na wyzwania przedstawione w dokumencie KE ma być nowa wersja Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu, przygotowywana przez Ministerstwo Klimatu. Choć teoretycznie powinna zostać wysłana do 30 czerwca, jest mało prawdopodobne, aby termin ten został dotrzymany. Wiceminister Urszula Zielińska, odpowiedzialna za projekt KPEiK, chce przedstawić jak najbardziej ambitny, „zielony” plan, który zakłada znacznie szybsze odejście od węgla i biomasy w ciepłownictwie. Jednak to podejście budzi wątpliwości w resorcie – część urzędników obawia się, że projekt nie uwzględnia trudności związanych z transformacją polskiego ciepłownictwa.
Podsumowanie
Przyspieszone odejście od węgla może wywołać spór w rządzie. Już wcześniejsza wersja zakładająca 28% udziału węgla w produkcji prądu spotkała się z protestami górniczych związków zawodowych. Minister przemysłu Marzena Czarnecka nadal podtrzymuje harmonogram odejścia od węgla obiecany przez poprzedni rząd, mimo że wymagałby on dopłat do górnictwa na poziomie 5-10 mld zł rocznie. W tym roku planowane wsparcie wynosi 7 mld zł.
Transformacja energetyczna w Polsce w 2024 r. i KPEiK
[…] to finalna wersja Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu, którą zgodnie z wymogami Unii Europejskiej rząd Polski musi przedstawić Brukseli. Poprzedni […]